Amortyzatory samochodowe: rodzaje, funkcje i kiedy je wymienić

Amortyzatory to istotne elementy w samochodzie. Bez nich komfort i bezpieczne prowadzenie auta jest niemożliwe. Dlatego też dobrze byłoby, aby każdy kierowca znał podstawy o amortyzatorach: rodzaje, kiedy należy je wymienić i jak o nie dbać.

Za co odpowiadają amortyzatory?

Amortyzatory odpowiadają za polepszenie komfortu jazdy oraz bezpieczeństwa na drodze. Tłumią drgania, które powstają podczas podróży na wyboistych i nierównych drogach. Oprócz tego od ich sprawnego działania zależy utrzymywanie ciągłego kontaktu (przyczepności) kół z nawierzchnią, co wpływa na prowadzenie pojazdu na nierównościach i podczas pokonywania zakrętów i innych manewrów oraz wpływa na jego długość hamowania. Amortyzatory również wpływają na systemy wspomagające takie jak ABS i ESP. Kiedy amortyzatory niesprawnie działają, tj. koła odrywają się od drogi, to wywołuje błędne odczyty tych systemów. Nie jest to łatwe zadanie, dlatego też amortyzatory i ogólnie zawieszenia we współczesnych samochodach są bardzo rozbudowane i dość skomplikowanymi konstrukcjami. Działanie nowszych rozwiązań zależy też w dużym stopniu od elektroniki.

Trzeba też zaznaczyć, że nie wszystkie zawieszenia wymagają montażu amortyzatorów. Zawieszenia pneumatyczne zamiast amortyzatorów olejowych wykorzystują miechy, ale są jednak one częściej spotykane w luksusowych samochodach. Natomiast w zawieszeniach hydraulicznych amortyzatory są zastąpione przez siłowniki.

Amortyzatory samochodowe — rodzaje

Budowa amortyzatora i jego zasada działania różni się w zależności od rodzaju. Najczęściej spotykane są amortyzatory olejowe (dwururowe) i olejowo-gazowe (jednorurowe). W nowszych samochodach można też spotkać amortyzatory o zmiennej sile tłumienia (adaptacyjne), które dzieli się na amortyzatory z przepływem oleju regulowanym elektrozaworem i amortyzatory z przepływem oleju regulowanym przez prąd.

Amortyzatory, jako mechanizm, można też podzielić ze względu na medium tłumiące ruch. Tym samym rozróżnia się aż 10 typów: amortyzatory hydrauliczne, pneumatyczne, hydropneumatyczne, magnetyczne, elektromagnetyczne, cierne, powietrzne, elastomerowe, sprężynowe, gumowe.

Ciężko jednoznaczne stwierdzić, które amortyzatory samochodowe są najlepsze, ponieważ różni producenci pojazdów fabrycznie wybierają obie konstrukcje. Przebiegi amortyzatorów są podobne.

Amortyzatory olejowe (dwururowe)

Jak wygląda budowa amortyzatora dwururowego? Amortyzator dwururowy jest zbudowany z cylindra roboczego, tłoka i tłoczyska (są razem połączone), zawory (denny, kompresyjny, rozprężny), prowadnicy tłoczyska, zbiornika wyrównawczego oraz dwóch rur (jak sama nazwa mówi), które tworzą komorę roboczą i komorę rezerwową.

Auto z amortyzatorami olejowymi jest „miękkie”, czyli idealnie pasuje do kierowców, którzy wolą spokojną, miejską jazdę. Kierowcy, którzy mają ten rodzaj amortyzatorów i którzy lubią dynamiczną jazdę, muszą uważać. Podczas dynamicznej jazdy olej w amortyzatorach pieni się, co szybko pogarsza ich stan. Są tańsze w stosunku do amortyzatorów jednorurowych i są ulubionym wyborem kierowców.

Amortyzatory olejowo-gazowe (jednorurowe)

W skład budowy amortyzatora jednorurowego wchodzą elementy takie jak: tłok, tłoczysko, prowadnica tłoczyska, zawory, zbiornik wyrównawczy oraz jedna rura, w której znajdują się komory: robocza i gazowa.

Zaletą amortyzatorów gazowych jest sprawna praca w trudnych warunkach pogodowych. Gaz jest mniej podatny niż olej na utratę swoich właściwości pod wpływem zmian temperatur. Jest to też lepsze rozwiązanie dla kierowców preferujących dynamiczny styl jazdy. Zawieszenie z amortyzatorami olejowo-gazowymi jest „sztywniejsze”, ale też ma delikatną konstrukcję, co sprawia, że łatwo ulega uszkodzeniom.

Amortyzatory o zmiennej sile tłumienia

Amortyzatory adaptacyjne działają podobnie do amortyzatorów olejowych i gazowych. Zasadnicza różnica polega na innym sterowaniu przepływu oleju. W amortyzatorach adopcyjnych decyzje w sprawie siły tłumienia podejmują rozbudowane oprogramowanie oraz systemy hydrauliczne.

Zawieszenia adaptacyjne oraz ich wcześniejsza wersja — zawieszenia pneumatyczne, są bardzo kosztowne. Umożliwiają jednak zmianę ustawienia; komfortowe/miękkie, sportowe/twarde lub pośrednie. Oprócz profilu jazdy, działanie tych amortyzatorów można dostosować do stanu nawierzchni i stylu jazdy kierowcy. Cechują się też niezwykłą trwałością, mogą wytrzymać dwa lub trzy razy dłużej od amortyzatorów standardowych. Montaż amortyzatorów adaptacyjnych zaleca się kierowcom, którzy jeżdżą w skrajnie różnych warunkach.

Kiedy trzeba wymienić amortyzatory?

Amortyzatory przeciętnie wytrzymują około 80 000 kilometrów. Na żywotność akumulatorów duży wpływ ma rodzaj nawierzchni, na przykład amortyzatory samochodów, które często poruszają się na autostradzie, wytrzymują dłużej niż amortyzatory pojazdów głównie poruszających się po mieście. Zazwyczaj szybciej zużywają się amortyzatory na przedniej osi. Czasami tylko jeden zaczyna szwankować, ale tak czy inaczej amortyzatory należy wymieniać parami na jednej osi, choć niektórzy eksperci zalecają wymienić od razu wszystkie cztery. Wymiana tylko jednego akumulatora jest zabroniona, ponieważ to może pogorszyć pracę układu kierowniczego auta.

Amortyzatory należy wymienić jak najszybciej, ponieważ mają zły wpływ na inne części, na przykład poduszki MacPhersona, łączniki stabilizatora, a nawet opony.

 Najczęstsze objawy zużycia/awarii amortyzatorów to: 

Jak samodzielnie sprawdzić stan amortyzatorów?

Kiedy kierowca wyczuje powyższe sygnały problemów z amortyzatorami, może we własnym zakresie wykonać mały test. Oczywistymi sygnałami jest też stan fizyczny amortyzatorów, tj. ślady wyciekającego oleju na amortyzatorach (również w przypadku amortyzatorów gazowych), ślady zaawansowanej korozji.

Stopień zużycia i dokładną diagnozę można przeprowadzić tylko w warsztacie / stacji diagnostycznej. Do tego potrzebny jest specjalny sprzęt. Maszyna sprawdza sprawność amortyzatorów. Ta wartość jest podawana w procentach; aby można dalej korzystać z amortyzatorów, wynik badania musi mieścić się w granicach ok.50-80%. Uwaga: takie badania nie są jednoznaczne. Występuje wysokie ryzyko błędnego odczytu, ponieważ maszyna również sprawdza sprawność sprężyn, tulei, a w niektórych przypadkach również profil opony i ciśnienie. Tak więc maszyna może stwierdzić, że sprawność amortyzatorów jest na poziomie 60%, chociaż gołym okiem widać wycieki oleju z amortyzatorów. Dlatego też należy wziąć pod uwagę tylko gwałtowne różnice w sprawności między prawym a lewym amortyzatorem z tej samej osi, które nie mogą różnić się od siebie więcej niż 20-30%. Większa różnica oznacza wymianę.

Jakie amortyzatory kupić?

Regeneracja amortyzatorów we współczesnych autach nie jest możliwa, dlatego też musisz kupić nowe. Postaw na części od renomowanych producentów, ponieważ oni zawsze wykorzystują wysokiej jakości materiały i zaawansowane technologie. Wytrzymują dłużej i są bardziej odporne na uderzenia i wodę niż tanie zamienniki. Nowe amortyzatory muszą być kompatybilne z konkretnym pojazdem, nie wystarczy, że pasują mocowania.

Jak dbać o amortyzatory?