Jednym z najważniejszych układów w samochodzie jest układ chłodzenia. Nie „chłodzi”, ale odpowiada za utrzymywanie optymalnej temperatury silnika, tym samym odpowiada za jego odpowiednie funkcjonowanie. Dlatego też każdy kierowca powinien znać o nim podstawowe informacje.
Do czego służy układ chłodzenia silnika?
Głównym zadaniem układu chłodzenia jest nie do końca chłodzenie silnika (to też), ale bardziej zapewnienie silnikowi odpowiedniej temperatury roboczej tak, aby jednostka napędowa się nie przegrzewała, ale też, żeby nie była niedogrzana. Optymalna temperatura silnika wynosi pomiędzy 90°C – 100°C. Oprócz tego układ chłodzenia ma wpływ na ogólne działanie pojazdu, np. na zużycie paliwa, ogrzewanie kabiny pasażerskiej.
Budowa układu chłodzenia silnika
Budowa układu nie jest skomplikowana. Różni się w zależności od rodzaju układu.
Dostępne są dwa rodzaje:- i Bezpośredni układ chłodzenia
Ten rodzaj układu jest nazywany „bezpośrednim”, ponieważ do chłodzenia wykorzystuje się powietrze, które ‘bezpośrednio’ owiewa cylinder i głowicę silnika. Układy bezpośrednie dzieli się na dwa rodzaje: naturalne i wymuszone. Naturalny układ bezpośredni można spotkać w motocyklach. Aby chłodzenie silnika miało miejsce, pojazd musi być w ruchu. Chłodzenie silnika w układzie bezpośrednim wymuszonym odbywa się za pomocą dmuchawy i dzięki temu chłodzenie jest możliwe w ruchu oraz w postoju. Taki układ można znaleźć w niektórych starszych silnikach samochodowych.
Do zalet tego układu można zaliczyć szybkie nagrzewanie silnika oraz brak ryzyka przedostania się cieczy do układu smarowania. W porównaniu z bardziej kompleksowym pośrednim układem chłodzenia, bezpośredni układ jest łatwy w obsłudze. Niemniej jednak kierowcy muszą liczyć się ze zmniejszoną sprawnością silnika.
- i Pośredni układ chłodzenia
Pośredni układ chłodzenia jest obecnie najczęściej spotykany we współczesnych pojazdach i większość artykułów o układach chłodzenia dotyczy właśnie jego. Układ chłodzenia cieczą jest zbudowany z kilku elementów. Jego najważniejszym elementem jest chłodnica, która odprowadza ciepło z cieczy wypływającej z silnika. Oprócz tego w skład wchodzi równie ważny termostat samochodowy i pompa wody oraz nagrzewnica, czujniki temperatury, zbiornik wyrównawczy, wentylator, przewody. Wewnątrz bloku silnika znajdują się specjalnie skonstruowane kanały, przez które przepływa ciecz chłodząca. Cieczowy układ chłodzenia ma dwa obiegi — mały i duży. Mały obieg to obieg, w którym ciecz krąży wyłącznie między silnikiem a nagrzewnicą. Kiedy ta ciecz nagrzeje się, zostaje otwierany termostat i ciecz zaczyna krążyć po obiegu dużym, czyli po całym układzie. Ciecz traci ciepło w chłodnicy poprzez przepływ powietrza w trakcie ruchu pojazdu. Jeśli temperatura jest bliska wrzeniu, to uruchamiany jest dodatkowo wentylator, który pomaga schłodzić ciecz. Schłodzona ciecz trafia do silnika i cały proces się powtarza.
Ze względu na wpływ układu chłodzenia na pracę silnika musisz wiedzieć, jak rozpoznać usterki układu chłodzenia i ich przyczyny.
Najbardziej zauważalnym objawem awarii jest przegrzanie silnika. Kierowca zauważy kontrolkę, która zaalarmuje o zbyt wysokiej temperaturze płynu chłodzącego. Kierowca w takiej sytuacji powinien zatrzymać samochód, a jeśli nie może tego zrobić od razu, należy wyłączyć klimatyzację i włączyć ogrzewanie, co trochę pomoże opóźnić przegrzanie silnika. Kierowca powinien jak najszybciej sprawdzić, co się stało, a jeśli nie mamy odpowiednich umiejętnościnajlepiej zadzwonić po pomoc (odholowanie samochodu do mechanika) – kontynuowanie podróży zazwyczaj nie jest już możliwe.
Jest kilka przyczyn zbyt wysokiej temperatury w układzie chłodzenia cieczą. Jednym z nich jest zanieczyszczenie chłodnicy, co może utrudniać przepływ powietrza. W takiej sytuacji możesz wypróbować płukanie chłodnicy, które pomoże pozbyć się brudu i zanieczyszczeń zalegających w układzie. Duże prawdopodobieństwo jest też, że to termostat silnika jest uszkodzony w pozycji zamkniętej i ciecz chłodząca nie może dotrzeć do chłodnicy. Ta awaria może przynieść wiele szkód i niezbędna jest natychmiastowa wymiana termostatu. Oprócz chłodnicy i termostatu sprawdź jeszcze wentylator, zwłaszcza jeśli w kabinie pasażerskiej jest zimno — być może on też nadaje się do wymiany.
Może też się wydarzyć, że kierowca odnotuje niedogrzanie silnika. Ta awaria układu chłodzenia silnika nie jest tak poważna, jak przegrzanie silnika i silnik nie przestanie pracować od razu po uszkodzeniu. Widoczne efekty uboczne to między innymi wzrost zużycia paliwa i zwiększony poziom emisji szkodliwych substancji. Jeśli awaria miała miejsce w okresie zimowym, to kierowca i pasażerowie odczują spadek ogrzewania wnętrza samochodu. Powodem niedogrzania zazwyczaj jest zacięcie termostatu w pozycji otwartej, które uniemożliwia przepływ płynu chłodniczego przez duży obieg i niemożliwe jest rozgrzanie się cieczy chłodzącej. Z czasem na poszczególnych elementach metalowych zacznie osiadać nagar, który normalnie zostałby spalony i wydalony. Z powodu niedogrzanego silnika ucierpi także olej smarny, który przy niskiej temperaturze nie gwarantuje optymalnych właściwości smarnych. Olejowi będzie ciężej dojść do niektórych podzespołów, np. do wtryskiwaczy, turbosprężarki, co może przyczynić się do ich kosztownej usterki.
Bez płynu chłodzącego nie jest możliwa praca układu chłodniczego. Ma on za zadanie odbieranie ciepła powstającego podczas spalania mieszanki paliwowo-powietrznej z silnika i przeniesienia go do chłodnicy. Bez niego nie jest możliwa skuteczna praca chłodnicy i całego układu chłodzenia. Oprócz odprowadzania ciepła, płyn chłodniczy zapobiega powstawaniu korozji i kamienia wewnątrz układu chłodzenia. Płyn zazwyczaj wymienia się co 2 lata, w zależności od zaleceń producenta i możliwych zanieczyszczeń. Stary płyn chłodniczy oraz płyn zanieczyszczony traci swoje właściwości. Kierowca powinien regularnie sprawdzać jego poziom, a w razie ubytków uzupełniać. Dość często jest możliwy wyciek z układu chłodniczego. Do objawów wycieku należy kontrolka informująca o braku płynu w układzie, brak płynu w zbiorniku wyrównawczym, ślady płynu chłodniczego w różnych miejscach w samochodzie, wysoki wskaźnik temperatury płynu chłodniczego, para spod maski pojazdu. Kierowca powinien od razu zareagować, ponieważ może dojść do zatarcia silnika. W przypadku problemów z wyciekami należy skontrolować stan pompy wody — jej awaria jest groźna dla silnika.
Na forach samochodowych często pada też pytanie o dziwne zjawisko, jakim jest piana w układzie chłodzenia. Do powstawania bąbelków w płynie chłodniczych może dojść, kiedy płyn jest już stary, utracił swoje właściwości eksploatacyjne i konieczna jest jego natychmiastowa wymiana.
Dlaczego nie można używać wody zamiast cieczy chłodzącej?
Woda po prostu nie ma takich samych właściwości, co płyn chłodzący. Woda nie jest przystosowana do ekstremalnych warunków, w przeciwieństwie do płynu chłodzącego. Jest gorsza w absorbowaniu ciepła, ale też przy niskich temperaturach szybciej zamarza. Jej używanie może przyczynić się do powstania korozji, a tym samym szkodzi silnikowi.
Czasami do układu chłodzenia dostanie się olej. Bardzo pomocne mogą okazać się też płukanki: płukanka silnika, która usunie resztki płynu chłodniczego z układu smarowania oraz płukanka układu chłodniczego, aby usunąć resztki oleju z układu chłodniczego. Pamiętaj, że obie płukanki powinny być dostosowane pod parametry Twojego pojazdu i były to produkty od sprawdzonych producentów.
Kolejnym objawem awarii w układzie chłodzenia jest podciśnienie. Niestety w tym przypadku będzie potrzebna ekspertyza mechanika, ponieważ problemy z ciśnieniem zazwyczaj powoduje uszczelka pod głowicą. To właśnie uszkodzona uszczelka pod głowicą jest bardzo często winowajcą usterek w układzie chłodniczym. Mówi się o niej „zmora każdego kierowcy” ze względu na rozległe i kosztowne awarie, które ona powoduje. Do objawów usterki uszczelki pod głowicą należy zwiększone ciśnienie w układzie chłodzenia, przegrzanie silnika, zmniejszenie mocy silnika, mieszanie się różnych płynów eksploatacyjnych itd. Objawy nie są jednoznaczne i mogą sygnalizować o awarii innego elementu układu chłodniczego. Jeśli nie mamy odpowiedniej ekspertyzy, lepiej udać się do warsztatu samochodowego.
Jazda z niesprawnym układem chłodzenia jest mało wydajna i może spowodować kosztowną awarię silnika, dlatego też należy szybko reagować na powyższe sygnały problemów z układem chłodzenia.
Skomentuj