Zapchany katalizator: objawy, przyczyny awarii i jak go wyczyścić

Uszkodzony katalizator to spory problem dla kierowcy. Tu znajdziesz wskazówki na temat tego, co zrobić w przypadku jego awarii oraz sposoby czyszczenia zapchanego katalizatora.

Katalizator jest urządzeniem, które wymaga uwagi ze względu na ważną funkcję, jaką pełni w samochodzie. W tym artykule przedstawiamy przyczyny najczęstszych usterek tego podzespołu. Odpowiadamy na pytanie, dlaczego dochodzi do jego zapchania oraz jak wygląda jego czyszczenie i regeneracja.

Co to jest katalizator i jaką rolę pełni w samochodzie?

Katalizator to potoczna nazwa reaktora katalitycznego. Jest on istotnym i obowiązkowym elementem układu wydechowego, który jest montowany we wszystkich samochodach od 1992 roku. Wtedy to wprowadzono normę emisji spalin Euro 1. Zadaniem katalizatora jest zredukowanie ilości szkodliwych substancji w spalinach przedostających się do atmosfery. Z biegiem czasu normy stały się coraz bardziej surowe, stąd katalizatory również ewoluowały, aby sprostać tym wymaganiom.

Reaktory katalityczne wyglądem przypominają tłumiki. Są od nich jednak mniejsze, a zarazem cięższe. Z zewnątrz wyglądają jak blaszana puszka, a ich wewnętrzna warstwa zbudowana jest na kształt plastra miodu, który pokryty jest warstwą aktywnych metali szlachetnych (platyną, srebrem, rodem, palladem). To właśnie one wchodzą w reakcję z gazami spalinowymi, zmniejszając ilość toksycznych substancji w spalinach. Do tego potrzebna jest bardzo wysoka temperatura, dlatego katalizatory montowane są blisko kolektora wydechowego. Optymalną temperaturą pracy jest 400 stopni Celsjusza. Z tego względu w reaktorach znajduje się izolacja termiczna pozwalająca jak najszybciej osiągać optymalne warunki do oczyszczania spalin. Katalizator jest elementem zużywalnym i choć bardzo trwałym, to jest on w stanie wytrzymać średnio 200 000 km przebiegu.

Ze względu na rodzaj materiału użytego do budowy reaktora katalitycznego rozróżnia się urządzenia z blokiem metalowym i ceramicznym. Ze względu na funkcję katalizatory dzielą się na utleniające (używane w silnikach Diesla) i trójfunkcyjne (stosowane w silnikach benzynowych). Pierwsze z nich utleniają tlenki węgla i węglowodory, natomiast redukcja tlenków azotu odbywa się dzięki dodatkowym konwerterom, w których substancją aktywną jest mocznik. Wiąże się to z działaniem silników wysokoprężnych na ubogich mieszankach. Natomiast katalizatory trójfunkcyjne utleniają tlenki węgla, przemieniając je w dwutlenek węgla, i węglowodory, które w procesie utleniania przekształcają się w parę wodną z dwutlenkiem węgla, a także jednocześnie zmniejszają ilość tlenków azotu w spalinach.

Jakie są objawy uszkodzonego katalizatora?

Awaria katalizatora wiąże się ze spadkiem mocy silnika. Silnik zaczyna dławić się i drgać w szczególności na biegu jałowym, a w przypadku poważnego zapchania reaktora katalitycznego występują trudności z uruchomieniem jednostki napędowej. Na desce rozdzielczej zapala się kontrolka „Check Engine”. Aby odróżnić problemy z silnikiem od zatkanego katalizatora, co jest najczęstszą awarią tego urządzenia, trzeba przestudiować kolejne objawy, tj. specyficzne metaliczne dźwięki przypominające grzechotanie lub dzwonienie dochodzące spod pojazdu. Kolejną oznaką usterki jest wyższe zużycie paliwa. Spalanie znacznie wzrasta mimo braku zmian w stylu jazdy. Zużycie podzespołu sprawia, że przestaje on reagować z siarką, co skutkuje wydobywającym się zapachem zgniłych jaj z wydechu. Samochód zaczyna szarpać, a jego osiągi drastycznie spadają. Zapchany katalizator działa na auto jak wciśnięty hamulec, stąd pojazd ma problemy z przyspieszaniem i mocą. Gazy spalinowe uwięzione w reaktorze wytwarzają w nim ciśnienie zwrotne, które utrudnia wydajną pracę silnika.

Przyczyny awarii katalizatora

Tak jak każdy element w układzie wydechowym również katalizator może się zepsuć. Mimo dość długiej trwałości jak na warunki pracy tego urządzenia do zużycia reaktora może dojść po przejechaniu ok. 200 000 km. Przyczyna usterek leży często po stronie nieodpowiednio działającego silnika. Awaria wynika z uszkodzenia sondy lambda, która współpracuje z katalizatorem i monitoruje stan gazów spalinowych. W samochodach zasilanych gazem uszkodzenie reaktora może wiązać się z niepoprawnym funkcjonowaniem instalacji LPG. O usterce świadczyć może również wzrost emisji dwutlenku węgla. Dochodzi do tego, gdy do urządzenia przedostanie się płyn eksploatacyjny, np. olej silnikowy.

Ze względu na lokalizację katalizatora pod samochodem jest on wystawiony na ryzyko licznych uszkodzeń mechanicznych. Po przejechaniu przez krawężnik lub wyboje może się zepsuć w wyniku uderzenia. Kolejną przyczyną może być szok termiczny po wjechaniu gwałtownie w kałużę. Zimna woda w kontakcie z rozgrzanym reaktorem spowoduje szybkie skurczenie się zewnętrznej blachy, co z kolei doprowadzi do uszkodzenia jego wewnętrznej warstwy. Zbyt wysoka temperatura robocza podzespołu również może doprowadzić do jego awarii. Temperatura wzrasta, gdy silnik otrzymuje zbyt ubogą mieszankę. Przyczyny tego stanu rzeczy należy szukać w wadliwym układzie wtrysku. Do przegrzania może dojść również wtedy, gdy pojawiają się problemy z wypadaniem zapłonu. Zbyt bogata mieszanka jest równie niekorzystna, ponieważ paliwo trafia do układu wydechowego i tam się spala. Jeżeli doszło do stopienia katalizatora, to pozostaje jedynie jego wymiana. Natomiast w przypadku zatkania reaktora w samochodach z silnikiem o zapłonie iskrowym można go wyczyścić.

Jak wyczyścić katalizator w samochodzie?

Z tego względu, że reaktor katalityczny potrzebuje odpowiedniej temperatury do pracy, jazda na krótkich dystansach nie sprzyja jego poprawnemu działaniu. Jeżeli silnik nie nagrzeje się wystarczająco, będzie dochodziło do zabrudzenia katalizatora, obniżenia jego wydajności i wcześniejszego zużycia. Dlatego regeneracja tego podzespołu jest dobrą alternatywą dla kosztownej wymiany.

Katalizator można wyczyścić samodzielnie przy pomocy specjalnych preparatów czyszczących, dodatków i dedykowanego sprzętu. Nie trzeba go demontować. Środek do czyszczenia rozpylany jest do układu dolotowego uruchomionego silnika (poprzez głowicę przepustnicy) za pomocą specjalnego rozpylacza. Jeśli nie posiadasz tego typu urządzenia w domu, znajdziesz je w każdym warsztacie samochodowym. Aplikacja preparatu trwa ok. 10 minut. Następnie do baku paliwa dolewa się dołączony do zestawu dodatek, dzięki któremu katalizator będzie się mniej brudził w przyszłości.

Drugą opcją jest oddanie reaktora w ręce specjalistów i skorzystanie z usługi czyszczenia na specjalnych stacjach do czyszczenia węgla, które używają wodoru do regeneracji katalizatora. Tego typu procedurę warto powtarzać co 15 000 km dla podtrzymania optymalnych efektów. I w tym wypadku czyszczenie odbywa się bez konieczności demontażu urządzenia. W ten sposób można zaoszczędzić na wymianie, ponieważ tego typu usługa jest dwa razy tańsza od zakupu nowego reaktora.

 Najczęściej zadawane pytania – FAQ