Jak sprawdzić czy alternator jest sprawny

Pomimo wielu nowinek technicznych w naszych samochodach jedno z urządzeń o znaczącej roli w pojeździe pozostaje niezmienne od XIX wieku. Jest nim alternator wynaleziony przez Nikola Teslę. To prądnica prądu przemiennego, która zasila akumulator i wszelkie wyposażenie elektryczne. Dzięki alternatorowi możemy cieszyć się sprzętem w aucie zarówno podczas jazdy, jak i przy wyłączonym silniku. Dodatkowo utrzymuje on odpowiedni poziom naładowania akumulatora. Dlatego też diagnostyka tego urządzenia jest kluczowa dla utrzymania baterii we właściwym stanie, ponieważ jego usterka może doprowadzić do uszkodzenia akumulatora. Z tego artykułu dowiesz się, jak sprawdzić alternator samodzielnie.

Budowa alternatora

Aby wiedzieć, co sprawdzić w alternatorze, warto poznać elementy, z których jest zbudowany. To dość proste konstrukcyjnie urządzenie, które składa się z obudowy wraz z nieruchomym stojanem o uzwojeniu trójfazowym. Kolejnym elementem jest wirnik, czyli elektromagnes, który zasilany jest szczotkami alternatora i pierścieniami ślizgowymi. Z przodu urządzenia znajduje się koło pasowe z paskiem napędowym, za którego ruch odpowiada wał korbowy silnika. Z tyłu natomiast można znaleźć mostek prostowniczy odpowiedzialny za ładowanie akumulatora prądem stałym oraz regulator napięcia, którego zadaniem jest monitorowanie napięcia w akumulatorze.

Zasada działania

W prostych słowach zadaniem alternatora jest przekształcenie energii mechanicznej pochodzącej z wału korbowego silnika w prąd przemienny niezbędny do funkcjonowania instalacji elektrycznej w aucie. Odbywa się to na zasadzie indukcji elektromagnetycznej. W uzwojeniu stojana dochodzi do zmiany pola magnetycznego dzięki obracającemu się wirnikowi (napięcie dochodzące do wirnika pochodzi od szczotek węglowych i pierścieni ślizgowych), dzięki czemu dochodzi do powstania napięcia przemiennego w alternatorze. Z tego względu, że do zasilania odbiorników prądu w samochodzie wymagane jest napięcie prądu stałego, zespół prostowniczy alternatora odpowiedzialny jest za jego przekształcenie. Im większa prędkość obrotowa silnika, tym wyższe napięcie wytwarzane przez prądnicę, dlatego stosuje się w niej regulator napięcia, który dostosowuje jego poziom do trybu pracy silnika i chroni sprzęt elektryczny przed uszkodzeniem.

Uszkodzenie alternatora

Ze względu na specyfikę działania alternatora i jego podzespołów jest on podatny na usterki.

 Do objawów świadczących o występowaniu problemu z prądnicą prądu przemiennego należą przede wszystkim: 

W takim wypadku diagnostykę należy rozpocząć od sprawdzenia alternatora i w razie potrzeby wymienić niesprawne elementy. Do samodzielnej oceny stanu tego urządzenia przyda się urządzenie mierzące jego napięcie. Sprawdzenia alternatora można również dokonać na stole probierczym. W tym celu należy zgłosić się do specjalisty w warsztacie samochodowym.

Jak sprawdzić ładowanie alternatora miernikiem?

Test należy przeprowadzić w warunkach bez obciążenia oraz z obciążeniem, aby otrzymane wyniki porównać i jednoznacznie określić, czy alternator ładuje akumulator we właściwy sposób. W sytuacji, w której napięcie prądnicy jest za niskie lub za wysokie może dojść do szybkiego rozładowania lub przeładowania akumulatora oraz problemów z uruchomieniem silnika.

Do testu wykorzystuje się multimetr w trybie 20 V, którego przewody przypina się według kolorów do dodatniego (czerwony przewód) oraz ujemnego bieguna akumulatora (czarny przewód) na wyłączonym silniku. Otrzymaną wartość napięcia akumulatora należy zapamiętać lub zapisać, ponieważ wynik ten jest potrzebny do dalszej diagnostyki. Następnie trzeba uruchomić silnik bez obciążenia, tj. wyłączyć wszelkie odbiorniki prądu w samochodzie i ponownie zmierzyć napięcia akumulatora. Otrzymana wartość nie powinna być z reguły niższa niż 13,8 V i wyższa niż 14,5 V. Wynik niższy od 13,8 V świadczy o niewystarczającym ładowaniu akumulatora, a wyższy od 14,5 V informuje o zbyt wysokim napięciu, które może w konsekwencji uszkodzić baterię. W niektórych przypadkach te wartości mogą się nieco różnić od tych podanych tutaj, dlatego warto dla pewności sprawdzić instrukcję obsługi pojazdu. Kolejną przesłanką świadczącą o braku ładowania akumulatora jest to samo napięcie na włączonym i wyłączonym silniku. Kolejny etap sprawdzenia alternatora odbywa się na obciążonej jednostce napędowej. W tym celu należy włączyć jak najwięcej urządzeń elektrycznych, np. klimatyzację, ogrzewanie szyb, foteli, lusterek, dmuchawę, radio, światła itp. Następnie na obrotach silnika 2000 obr/min dokonać kolejnego pomiaru multimetrem. Normą jest różnica napięcia pod obciążeniem i napięcia bez obciążenia rzędu 0,1-0,2 V.

Otrzymane wyniki są punktem odniesienia dla zdiagnozowania źródła problemu. Zbyt niskie napięcie doprowadzi do rozładowania akumulatora, będzie przedtem objawiało się gaśnięciem świateł i żarówek kontrolek ostrzegawczych. Winowajcą w tej sytuacji jest najczęściej usterka alternatora lub też uszkodzenie znajdującego się w nim regulatora napięcia. Warto również sprawdzić, czy pasek napędowy jest odpowiednio napięty. Objawami zbyt wysokiego napięcia są natomiast spalone żarówki, migające lampki ostrzegawcze, mimowolne ruchy strzałki licznika prędkości lub zagotowanie się elektrolitu w akumulatorze, co można wykryć poprzez nieprzyjemny zapach przypominający woń zgniłych jajek. W tych przypadkach przyczyny należy szukać w zardzewiałych przewodach. Tutaj również trzeba sprawdzić, w jakim stanie jest regulator napięcia.

Pamiętaj, aby podczas sprawdzania alternatora nie odłączać zacisków akumulatora podczas pracy silnika, ponieważ mogłoby dojść do jego uszkodzenia w związku z wahaniami napięcia. Jeżeli natomiast alternator jest wyjmowany lub montowany w samochodzie, zawsze należy odłączyć akumulator.

Regeneracja alternatora

Po odpowiednio przeprowadzonym teście stwierdzającym usterkę prądnicy prądu przemiennego można podjąć się samodzielnej regeneracji, a właściwie naprawy mechanizmu. Przed demontażem alternatora należy odpiąć klemy od akumulatora na wyłączonym silniku, odłączając najpierw biegun ujemny. Czasami inne elementy blokują dostęp do urządzenia, dlatego trzeba zapamiętać wszystkie kroki, aby ponowny montaż również odbył się bez problemu. Oprócz wcześniej wspomnianych objawów awarii do oznak świadczących o usterce alternatora zaliczają się również nietypowe odgłosy dochodzące z mechanizmu. W tym wypadku można obstawiać uszkodzenie łożyska, szczotek lub prostownika. Po wyjęciu urządzenia z samochodu i rozkręceniu jego obudowy należy dokładnie sprawdzić wszystkie jego elementy i ocenić ich stan. Szczotki alternatora są szczególnie podatne na zużycie, dlatego warto pomyśleć o ich wymianie w razie występowania problemu z ładowaniem akumulatora. Dość często problematycznym elementem jest sprzęgło lub sprzęgiełko w kole pasowym. W razie uszkodzenia regulatora napięcia również ten element można wymienić bez konieczności kupowania nowego alternatora. Po wymianie uszkodzonych elementów należy zamknąć obudowę urządzenia i zamontować je ponownie na swoim miejscu. Warto także w razie potrzeby wyregulować napięcie paska napędowego. Całkowita wymiana alternatora będzie nieunikniona, gdy doszło do uszkodzenia jego obudowy. Można wtedy pomyśleć o zakupie regenerowanego urządzenia, co jest korzystnym cenowo rozwiązaniem. Jeżeli cały mechanizm jest uszkodzony, jego natychmiastowa wymiana jest konieczna, ponieważ jazda z niesprawną prądnicą może się skończyć postojem w niespodziewanym miejscu i niemożnością ponownego uruchomienia silnika.

Podsumowanie

Alternator jest poniekąd sercem każdego samochodu, ponieważ bez niego akumulator nie byłby zdolny do działania. Jeżeli bateria szybko się rozładowuje, a jej stan nie budzi zastrzeżeń, to jest to wskazówką do sprawdzenia napięcia alternatora za pomocą multimetru. Dzięki opisanym wyżej krokom będziesz w stanie wykonać tę czynność samodzielnie. Pamiętaj, aby dbać o stan prądnicy, wymieniając regularnie jej podzespoły oraz nie dopuszczając, aby przedostała się do niej wilgoć.